Alle informatie over de jak

Hoe ziet een jak er uit?

De jak is net zoals bizons en buffels familie van de runderen. Jaks hebben grote uitstekende hoorns die wel één meter lang kunnen worden. Door hun lange en dikke haar over hun hele lichaam zijn ze goed beschermd tegen de kou. De jaks kunnen een aantal verschillende kleuren hebben, namelijk bruin, zwart, rood, gevlekt of zelfs wit. Jaks kunnen vrij groot en zwaar worden, een mannelijke jak kan tussen 400 – 600 kg worden en een vrouwelijke 225 – 300 kg.

Benieuwd waar de jaks in Beekse Bergen leven en hoe ze gevoerd worden? Kijk dan deze Safari Report.

Gedomesticeerd

Een groot deel van de jak populatie is gedomesticeerd geraakt. Gedomesticeerd betekent dat een dier al zo lang door de mens gehouden wordt, dat ze eigenlijk niet meer zonder kunnen. Het is eigenlijk een duur woord voor tam, de mensen zorgen voor voedsel en verzorging en voor zaken als voortplanting. Een gedomesticeerd dier doet vaak iets voor de mensen van wie ze zijn, zo worden veel runderen als landbouwdier ingezet. De jak werd zo’n 10.000 jaar geleden al voor het eerst door de mens gebruikt. Sindsdien nam de populatie wilde jaks af en tegenwoordig wordt de gedomesticeerde jak zelfs als aparte ondersoort gezien.

Jakwol

De jaks werden voornamelijk gebruikt voor het dragen van goederen wanneer de mensen over de vlaktes reisden. Daarnaast worden de jaks gemolken voor boter, kaas en yoghurt. Het vlees van de jak wordt in de Aziatische landen ook veel gebruikt en is ook behoorlijk populair bij toeristen. De jak voor de Tibetanen is heel overeenkomstig als de rund voor veel westerlingen is. Het haar van de jaks werd vroeger gebruikt om tenten en kleding van te maken. Tegenwoordig is het haar van de jak nog steeds een erg gewild product, van de wol wordt ontzettend veel sjaals, kleding, laarzen, tassen, touwen en zelfs pruiken van gemaakt. Daarom worden veel jaks tegenwoordig, net als schapen, gehouden voor hun haar.

Waar leeft de jak? Van de Himalaya tot Tibet

De wilde jaks komen oorspronkelijk uit de gebergtes van Tibet, maar lopen sinds ze gedomesticeerd zijn op veel meer plekken rond. Zo zijn ze ook te vinden in China, Nepal en zelfs delen van Mongolië en Rusland. Jaks leven hoog in de bergen, waar het erg koud kan zijn. De jak is gebouwd om goed tegen deze kou te kunnen. Ze lopen rond op plekken waar het soms wel -40 graden kan zijn. Hun dikke vacht met lang haar komt hiervoor goed te pas. Jaks zijn goede klimmers en hebben een hele grote longinhoud, zo kunnen ze makkelijk leven met weinig zuurstof!

Wat is de betekenis van jak?

Het woord ‘jak’ komt van het woord Yag of Gyag, dit is hoe de jak stieren worden genoemd in Tibet. Een koe van dezelfde soort wordt een Dri of Nak genoemd. Daarnaast wordt de jak ook wel ‘yak’ of ‘bromrund’ genoemd.

Wat eet de jak?

De jak eet voornamelijk grassen, mossen en kleine planten. Ook eten ze soms sneeuw om genoeg vocht binnen te krijgen. Vaak groeit er niet heel veel in de gebergtes waar de jaks leven en moeten de kuddes zich vaak verplaatsen naar andere vlaktes om genoeg voedsel binnen ter krijgen. De (wilde) jaks zijn daarom echte trekdieren en blijven nooit lang op dezelfde plek!

Familie

De gedomesticeerde jak (Bos Gruniens) is een rundersoort uit de grote familie van de holhoornigen (Bovidae). Deze grote familie is onderverdeeld in subfamilies. Zo behoort de jak bij de subfamilie van de runderachtigen (Bovinae). Deze vrij grote subfamilie is weer onderverdeeld in drie takken: nilgaiachtigen, koedoeachtigen en runderen. De Jak behoort tot de tak van de runderen, waar de vijf geslachten Bubalus, Bos, Pseurodyx, Syncerus (buffels) en Bison (bizons) toe behoren. Uiteindelijk behoort de Jack tot het geslacht Bos.

• Oeros † (Bos primigenius)
• Huisrund (Bos primigenius taurus)
• Zeboe (Bos primigenius indicus)
• Banteng (Bos Javanicus
• Gedomesticeerde banteng (Bos javanicus domesticus)
• Gaur (Bos gaurus)
• Gayal (Bos gaurus frontalis)
• Wilde jak (Bos mutus)
• Gedomesticeerde jak (Bos grunniens)
• Kouprey (Bos sauveli)

Wil je de jak in het echt zien? Ze hebben hun eigen eiland in Safaripark Beekse Bergen, je kunt ze zien vanaf de bootsafari!

Tickets

Voortplanting en jongen

De koeien, oftewel de vrouwelijke jaks leven vaak in kuddes van 6 tot 20 dieren, de stieren daarentegen leven het liefst alleen. Soms komt het voor dat stieren wél in kuddes lopen maar dit komt zelden voor. De meeste stieren voegen zich maar één keer paar toe aan een kudde voor de paartijd, dit gebeurt meestal in september. De stieren vechten dan met elkaar voor de koeien. 9 maanden later worden de kalfjes geboren, dit gebeurt meestal in juni en een koe krijgt er maar een per keer. De kalfjes zijn na één jaar al onafhankelijk en na 6 á 8 jaar zijn de dieren uitgegroeid. Jaks kunnen maximaal 25 jaar worden.

Is de jak bedreigd?

De gedomesticeerde jaks zijn niet bedreigd, er leven nog wel 12 miljoen gedomesticeerde jaks op de planeet. De wilde jaks daarentegen zijn helaas wel bedreigd, voornamelijk wegens landafname en omdat er jarenlang soortgenoten overgenomen werden door mensen. Ook een probleem is dat wilde jaks zich soms ook voortplanten met gedomesticeerde jaks als ze toevallig bij elkaar in de buurt komen. Er leven nog 10.000 tot 15.000 jaks in het wild.

Natuurbehoud

Niet alleen de wilde jak, maar veel van de diersoorten die je in ons park ziet zijn bedreigd en hebben het moeilijk in hun oorspronkelijke leefgebied. Wist je dat wereldwijd meer dan 4000 diersoorten met uitsterven bedreigd zijn? Samen kunnen we hen helpen, met grote, of kleine stappen. Wil je weten hoe? Klik dan hier.

Wat is het verschil tussen een jak, een buffel en een bizon?

Een jak, een bizon en een buffel lijken in eerste instantie erg op elkaar. Alle drie de rundsoorten hebben  hoorns en donker haar. Toch zijn ze niet een en dezelfde soort, ze horen wel tot dezelfde subfamilie, de rund-achtigen. Ze behoren daarentegen alle drie tot en ander geslacht: Jaks tot het geslacht Bos, buffels tot Syncerus en bizons tot Bison. Bizons leven in Noord-Amerika en Europa, de Buffelsoorten in Afrika en Azië en de Jaks alleen in Azïe. Zowel Buffels als Bizons kunnen groter en zwaarder worden dan de jaks. De jak heeft een lange bijna paardachtige staart terwijl de bizon en buffel een kortere staart hebben. De jak en buffel hebben grote hoorns en de bizon korte. Leden van alle drie de diersoorten kunnen zowel wild als gedomesticeerd zijn, ze kunnen dus alle drie in de buurt van mensen gevonden worden. In Safaripark Beekse Bergen leeft ook de Kaapse Buffel, het dier is deel van de Afrikaanse Big Five. Je kunt de Kaapse Buffel spotten langs de autosafari en de bussafari.

Bestel hier je tickets